... δημιουργώντας τεχνητή ζωή ...

*
"Το Βήμα"
***
*
Κρεγκ Βέντερ

*
Ο άνθρωπος που κάνει τον Δημιουργό
*

Εχει δείκτη νοημοσύνης 142, ήταν κακός μαθητής στο σχολείο, πολέμησε στο Βιετνάμ, έχει δικό του Lear Jet και διεκδικεί τον ρόλο του Θεού. Ο Κρεγκ Βέντερ, ο επονομαζόμενος και Νταρθ Βέντερ (από τον «κακό» Νταρθ Βέιντερ του «Πολέμου των Αστρων»), ακούει συχνά τους επικριτές του να τον παρομοιάζουν με τον Χίτλερ, την ίδια ώρα που το «Τime» τον κατατάσσει για δύο χρονιές- 2007 και 2008- στους πιο σημαντικούς ανθρώπους του πλανήτη. Η αλήθεια είναι ότι ο αμερικανός επιστήμονας, που μόλις την περασμένη εβδομάδα δημιούργησε στο εργαστήριό του το πρώτο τεχνητό κύτταρο, είναι αυτή τη στιγμή ο πιο διάσημος- και ταυτοχρόνως ο πιο αμφιλεγόμενος- βιολόγος του κόσμου- πιο γνωστός σίγουρα από τους Τζέιμς Γουάτσον και Φράνσις Κρικ που ανακάλυψαν τη διπλή έλικα του DΝΑ.

Είναι ένας άνθρωπος που ξέρει καλά το παιχνίδι της πρόκλησης, που δίνει συνεντεύξεις σαν να είναι σταρ του Χόλιγουντ, που επιδεικνύει τα Ρόλεξ του και καμαρώνει επειδή έχει την ικανότητα να πείθει τους επενδυτές να ποντάρουν πάνω του. Την περασμένη εβδομάδα και ύστερα από πειράματα 10 ετών, τα οποία κόστισαν περισσότερο από 40 εκατ. δολάρια, ο Βέντερ και οι συνεργάτες του στο Ινστιτούτο J. Craig Venter στο Ρόκβιλ της αμερικανικής Πολιτείας του Μέριλαντ δημιούργησαν το πρώτο μικρόβιο που αναπαράγεται με οδηγό του ένα συνθετικό γονιδίωμα.

«Ο γενετικός κώδικας έχει ηλικία 3,6 δισ. ετών» είχε δηλώσει παλαιότερα ο Βέντερ, για να συμπληρώσει: «Ηρθε η ώρα να τον ξαναγράψουμε». Δηλώσεις τέτοιου είδους, που αποπνέουν αλαζονεία, είναι φυσικό να προκαλούν αντιδράσεις από συναδέλφους του (κυρίως), αλλά και από την κοινή γνώμη, η οποία παρακολουθεί με ενδιαφέρον και δυσπιστία τα επιτεύγματα του αμερικανού βιολόγου.

Ο Βέντερ γεννήθηκε το 1946 σε μια μεσοαστική οικογένεια που ζούσε σε ένα προάστιο του Σαν Φρανσίσκο στην Καλιφόρνια. Και οι δύο γονείς του ήταν στρατιωτικοί. Είχαν γνωριστεί στο σώμα των Πεζοναυτών το 1943. Ο γιος τους ήταν ανήσυχο πνεύμα από μικρός. Δεινός κολυμβητής, άτακτος σε βαθμό... αποβολής, παράτησε το σχολείο και σε ηλικία 18 ετών έφυγε από την πατρική εστία για να περνάει την ώρα του κάνοντας σερφ στις παραλίες του Ειρηνικού, έχοντας για σπίτι το γκαράζ της γιαγιάς του. Προηγουμένως ο πατέρας ενός κοριτσιού που έβγαινε μαζί του τον είχε απειλήσει με όπλο για να την αφήσει ήσυχη.

Εχοντας μάλλον κακή φήμη και χωρίς μέλλον μπροστά του, του ήρθε το χαρτί που τον καλούσε να πολεμήσει στο Βιετνάμ. Η χρονιά ήταν το 1967 και ο Βέντερ δεν είχε άλλη επιλογή. Υπηρέτησε ως νοσηλευτής σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο, κάνοντας έτσι την πρώτη του επαφή με την ιατρική επιστήμη, που έμελλε να τον σημαδέψει. Επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες με μια βιετναμέζα σύζυγο και με την απόφαση να σπουδάσει γιατρός. Μέσα σε μόλις πέντε χρόνια ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο. Με τον γάμο του να πνέει τα λοίσθια και έναν γιο που έπρεπε να θρέψει πήγε στη Νέα Υόρκη για να διδάξει στο πολιτειακό πανεπιστήμιο. Εκεί συνάντησε τη μετέπειτα σύζυγό του και συνεργάτριά του Κλερ Φρέιζερ, με την οποία έμεινε μαζί ως το 2005.

Το 1984 ο Βέντερ έπιασε δουλειά στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (ΝΙΗ), όπου συνειδητοποίησε τη σημασία της αποκωδικοποίησης του γονιδιώματος. Εκεί ταυτοποίησε τμήματα αλληλουχιών του DΝΑ και η προσπάθειά του να τις κατοχυρώσει εμπορικά τον έφερε σε σύγκρουση με τον επιστημονικό κόσμο. Η επιτυχία του, αν και χαιρετίστηκε από πολλούς, δεν εντυπωσίασε τον Γουότσον, τον «πατέρα» του DΝΑ, ο οποίος τη χαρακτήρισε «δουλειά που θα μπορούσαν να την κάνουν και οι πίθηκοι». Οι επικρίσεις και η έλλειψη κονδυλίων για το έργο του τον οδήγησαν μακριά από το ΝΙΗ και στην απόφαση να δημιουργήσει το δικό του ιδιωτικό εργαστήριο το 1992.

ΓΙΑΤΙ Ο ΒΕΝΤΕΡ ΜΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ ΠΑΛΙ

(ΚΑΙ ΘΑ ΜΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΕΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ)

* Επειδή οι σύνθετοι τεχνητοί οργανισμοί, σαν και αυτόν που παρουσίασε, θα μπορούν να παράγουν νέα καύσιμα, να απορροφούν τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ή να δημιουργούν νέα εμβόλια.

* Επειδή οι επικριτές του προειδοποιούν ότι αν τέτοιοι οργανισμοί πέσουν στα χέρια ανεξέλεγκτων δυνάμεων θα μπορούσαν να μετατραπούν σε βιολογικά όπλα στα χέρια τρομοκρατών

* Επειδή άλλη μια φορά τον κατηγορούν ότι του αρέσει να παίζει τον ρόλο του Θεού, πράγμα που ο ίδιος φαίνεται να απολαμβάνει.

* Επειδή αν καταφέρει με τη χρήση συνθετικών μικροβίων να δημιουργήσει καύσιμα θα γίνει πραγματικά ο κυρίαρχος του κόσμου.

*

Ηθική και επικερδείς επιστημονικές μπίζνες

*

Υστερα από πειράματα 10 ετών ο Κρεγκ Βέντερ ανακοίνωσε ότι «δημιούργησε» τεχνητή ζωή - πολλοί όμως τρομάζουν στη σκέψη τι μπορεί να την κάνει. Το 1995 εξέπληξε τους συναδέλφους του αποκαλύπτοντας το πρώτο γονιδίωμα ενός ελεύθερου οργανισμού, του haemophilus influenzae. Εκεί, όπως γρήγορα φάνηκε, χτύπησε «φλέβα»: τον Μάιο του 1998 ανακοίνωσε την ίδρυση μιας εμπορικής εταιρείας με την επωνυμία Celera Genomics, με σκοπό να αποκωδικοποιήσει το ανθρώπινο γονιδίωμα γρηγορότερα και με μικρότερο κόστος από το ανάλογο πρόγραμμα της αμερικανικής κυβέρνησης (Ηuman Genome Ρroject). Ξεκίνησε τότε μια κούρσα ταχύτητας- αναίτια κατά πολλούς- με νικητή ευτυχώς και τις δύο πλευρές: το 2000 ο Βέντερ από τη μία μεριά και ο Φράνσις Κόλινς του ΝΙΗ παρουσίασαν από κοινού τον πρώτο χάρτη του ανθρωπίνου γονιδιώματος, έχοντας στο πλευρό τους τον τότε πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Οι επικρίσεις στο πρόσωπο του Βέντερ επικεντρώθηκαν στο ότι ένας ιδιώτης, όπως αυτός, συναγωνίστηκε έναν κρατικό- και επομένως πιο υπεύθυνο- φορέα σε ένα θέμα τόσο σοβαρό όπως το ανθρώπινο DΝΑ. «Αν ο παγκόσμιος καπιταλισμός αποκτήσει πλήρη έλεγχο του ανθρωπίνου γονιδιώματος, τότε τα νέα θα είναι πραγματικά πολύ άσχημα» είχε πει τότε ο σερ Τζον Σάλστον, ο κορυφαίος βρετανός επιστήμονας του Ηuman Genome Ρroject. Ο Βέντερ απάντησε ότι θέλουν να τον εξολοθρεύσουν επειδή τον θεωρούν επικίνδυνο αντίπαλο.

Ο Βέντερ απολύθηκε από τη Celera το 2002, επειδή διαφώνησε με έναν από τους βασικούς χρηματοδότες του. Σήμερα, εκτός από το ινστιτούτο που φέρει το όνομά του, έχει ιδρύσει την εταιρεία Synthetic Genomics, η οποία φιλοδοξεί να παραγάγει καθαρά καύσιμα και βιοχημικά με τη χρήση τροποποιημένων μικροοργανισμών. Τον Ιούλιο του 2009 η Εxxon Μobil ανακοίνωσε ότι θα χρηματοδοτήσει με 600 εκατ. δολάρια την έρευνα της εταιρείας αυτής για την παραγωγή μιας νέας γενιάς πιο καθαρών βιοκαυσίμων.
---
Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχαν οι Stavrovelonies