Paul Krugman
***
*
Είναι ζήτημα σθένους, Μπαράκ
*
Σύμφωνα με τον Δημοκρατικό γερουσιαστή Εβαν Μπέι «οι Δημοκρατικοί έθεσαν υπερβολικούς στόχους, εστιάζοντας στη μεταρρύθμιση του συστήματος Υγείας αντί για τη δημιουργία θέσεων εργασίας». Πολλοί άλλοι έχουν διατυπώσει την ίδια άποψη: η αντίληψη ότι η κυβέρνηση Ομπάμα έσφαλε που δεν εστίασε στην οικονομία παγιώνεται πλέον στην κοινή γνώμη.
Δεν έχω όμως ιδέα τι εννοούν όσοι το ισχυρίζονται. Οπως το βλέπω εγώ πρόκειται για πράξη πνευματικής δειλίας- ένας τρόπος να επικρίνουν την επίδοση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα χωρίς να εξηγούν τι διαφορετικό θα έκαναν στη θέση του. Τέλος πάντων, μήπως όσοι αναφέρουν ότι ο Ομπάμα θα έπρεπε να εστιάσει στην οικονομία πιστεύουν πως θα έπρεπε να είχε επιδιώξει την έγκριση μεγαλύτερου πακέτου στήριξης της οικονομίας; Υποστηρίζουν δηλαδή ότι θα έπρεπε να είχε τηρήσει σκληρότερη στάση έναντι των τραπεζών; Αν όχι, τι εννοούν;
Το πρόβλημα του Ομπάμα δεν έγκειται στην έλλειψη εστίασης. Εγκειται στην έλλειψη τόλμης. Στην αρχή της διακυβέρνησής του συμβιβάστηκε με ένα υπερβολικά ασθενές οικονομικό σχέδιο. Επιδείνωσε το «προπατορικό αμάρτημα», αφενός προσποιούμενος πως όλα πήγαιναν κατ΄ ευχήν, αφετέρου υιοθετώντας τη ρητορική των εχθρών του. Η επόμενη ημέρα των μεγάλων χρηματοπιστωτικών κρίσεων είναι σχεδόν πάντα τρομερή: μετά τις σοβαρές οικονομικές κρίσεις συνήθως έπονται πολλά χρόνια με πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας. Και όταν ανέλαβε ο Ομπάμα η Αμερική είχε μόλις υποστεί τη χειρότερη χρηματοπιστωτική κρίση από τη δεκαετία του 1930. Δεδομένης της ζοφερής προοπτικής της, αυτό που χρειαζόταν η χώρα ήταν ένα πραγματικά φιλόδοξο σχέδιο ανάκαμψης.
Θα μπορούσε όντως ο Ομπάμα να προσφέρει ένα τέτοιο σχέδιο; Ισως να μην μπορούσε να πετύχει την έγκρισή του από το Κογκρέσο. Και πάλι όμως θα μπορούσε να είχε φανεί τολμηρός- πρώτον, επιδιώκοντας αρχικά να περάσει ένα κατάλληλο οικονομικό σχέδιο και, δεύτερον, να ψέξει τους Ρεπουμπλικανούς για τα δεινά της οικονομίας, αν κατάφερναν να το μπλοκάρουν. Επέλεξε όμως μια φαινομενικά ασφαλέστερη οδό: ένα μετρίου μεγέθους πακέτο στήριξης, το οποίο ήταν φανερό ότι δεν επαρκούσε. Και αυτό δεν αποτελεί εξ ολοκλήρου όψιμη γνώση: στις αρχές του 2009 πολλοί οικονομολόγοι, μεταξύ των οποίων ο υπογράφων, προειδοποιούσαν ότι οι προτάσεις της κυβέρνησης απείχαν πολύ από το να είναι αρκετά τολμηρές.
Ακόμη χειρότερα το δεύτερο σκέλος του σχεδίου δεν τέθηκε ποτέ σε εφαρμογή. Στα τέλη του 2009 ήταν ήδη προφανές ότι οι ανησυχίες ήταν βάσιμες, το οικονομικό πρόγραμμα ήταν πολύ φτωχό. Ο Ομπάμα θα μπορούσε να είχε ενημερώσει τους πολίτες ότι «ο προκάτοχός μου άφησε την οικονομία σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι θεωρούσαμε, και απαιτείται περαιτέρω δράση». Δεν το έκανε όμως. Αντιθέτως, εκείνος και οι αξιωματούχοι του συνέχισαν να ισχυρίζονται ότι το αρχικό τους σχέδιο ήταν σωστό, βλάπτοντας την αξιοπιστία τους ακόμη περισσότερο καθώς η οικονομία δεν ανέκαμπτε.
Ενιωσα να με κυριεύει η απελπισία όταν ο Ομπάμα στην πρώτη ομιλία του για την «Κατάσταση του έθνους» δήλωνε πως «οικογένειες σε όλη την Αμερική σφίγγουν το ζωνάρι και παίρνουν δύσκολες αποφάσεις. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να κάνει το ίδιο». Δεν συνιστούσε αυτό μόνο μια κακή οικονομική πολιτική- αφού ο ιδιωτικός τομέας δεν θέλει ή δεν μπορεί να ξοδέψει, πρέπει να το κάνει η κυβέρνηση- αλλά και μια σχεδόν ακριβής επανάληψη όσων έλεγε ο Τζον Μπέινερ, ο επόμενος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, όταν μιλούσε κατά του αρχικού πακέτου στήριξης. Αν δεν αναφερθεί ο πρόεδρος στην οικονομική φιλοσοφία του, ποιος θα το κάνει;
Πού κολλάει λοιπόν σε αυτήν την υπόθεση η έλλειψη εστίασης; Στην έλλειψη σθένους; Ναι. Στην έλλειψη πίστης στις πεποιθήσεις του; Σίγουρα.
Αναλύοντας τα λεγόμενα προσώπων όπως ο γερουσιαστής Μπέι που θεωρούν λάθος τη μεταρρύθμιση του συστήματος Υγείας, συμπεραίνουμε ότι ουσιαστικά ζητούν από τον Ομπάμα τα επόμενα δύο χρόνια να παραδέχεται δουλικά ότι οι Συντηρητικοί είχαν δίκιο.
Υπάρχει εναλλακτική. Ο Ομπάμα πρέπει να πάρει θέση.
Κατ΄ αρχήν έχει ακόμη τη δυνατότητα να ανακουφίσει όσους έχουν πάρει στεγαστικά δάνεια, έναν τομέα που η κυβέρνησή του αγνόησε εντελώς. Εκτός από αυτό, το δεύτερο σκέλος του σχεδίου μπορεί πάντα να υλοποιηθεί. Ο πρόεδρος μπορεί να προτείνει πραγματικά μέτρα δημιουργίας θέσεων εργασίας και να βοηθήσει τους ανέργους. Επίσης να καταστήσει υπόλογους τους Ρεπουμπλικανούς, αν σταθούν εμπόδιο σε αυτό που χρειάζονται οι Αμερικανοί.
Ενέχει πολιτικό ρίσκο αυτή η θέση; Φυσικά. Αλλά η οικονομική πολιτική του Ομπάμα κατέληξε να γίνει πολιτική καταστροφή ακριβώς επειδή προσπάθησε να δράσει εκ του ασφαλούς: είναι ώρα να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό.
---
Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ για την οικονομία.
---
Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχαν οι stavrovelonies
*
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου