... δουλεύω για να ζω ή ζω για να δουλεύω; ...

*
Βίκτωρας Νέτας
***
*
«Εχω Γερμανούς εργάτες
.
και Πόντιους επιστάτες»!

*

Ο Σπύρος, μαζί με δεκάδες χιλιάδες νέους άντρες της ρημαγμένης από τον πόλεμο, την Κατοχή και τον εμφύλιο Ελλάδας, πήρε τον δρόμο της μετανάστευσης στη Γερμανία, αφού στην πατρίδα «δεν είχε δουλειές να δουλέψουμε», θα πει.

Η Δυτική Γερμανία, έχοντας ανάγκη από εργατικά χέρια για την ανασυγκρότησή της, εφάρμοσε μια έξυπνη μεταναστευτική πολιτική, η οποία συνέβαλε καθοριστικά στο αναπτυξιακό της θαύμα. Η εισαγωγή εργατών γινόταν με αυστηρό έλεγχο, κυρίως υγειονομικό, και όχι ανεξέλεγκτα, όπως έγινε, δυστυχώς, στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. «Ενα δόντι να είχες χαλασμένο δεν σε παίρνανε», λέει ο Σπύρος. Πριν από μερικά χρόνια έγινε μια ιατρική έρευνα στη Γερμανία, η οποία έδειξε ότι στο σύνολο του πληθυσμού οι μετανάστες είχαν την καλύτερη υγεία, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι ο υγειονομικός έλεγχος ήταν αυστηρότατος.

Οπως όλοι οι εργάτες που πήγαν στη Γερμανία, ο Σπύρος δούλεψε σκληρά σε εργοστάσια και πρόκοψε. Γύρισε στην Ελλάδα στο χωριό του και με τις οικονομίες του άνοιξε καφενείο, που το ονόμασε «Ο Χανς», υιοθετώντας το παρατσούκλι, το οποίο του κόλλησαν οι συμπατριώτες του. Τα καλοκαίρια έρχονται Γερμανοί και Αυστριακοί φίλοι του, που τους φροντίζει, για να απολαύσουν τις διακοπές τους στον ήλιο και τη θάλασσα, στις παραλίες του χωριού.

Για τα χλευαστικά, κακόπιστα δημοσιεύματα γερμανικών εφημερίδων και περιοδικών, όπως και για τις δηλώσεις Γερμανών πολιτικών, ο Σπύρος θα πει: «Δεν είναι έτσι όλοι οι Γερμανοί. Υπάρχει, ωστόσο, μία ζήλεια για τον τρόπο της ζωής μας, για την ελληνική φύση που απολαμβάνουμε, για τον χαρακτήρα και τη νοοτροπία μας. Γερμανοί φίλοι μου στη Γερμανία, αλλά και εδώ στην Ελλάδα που έρχονται, μου έχουν πει: "Εσείς οι Ελληνες δουλεύετε για να ζήσετε. Εμείς οι Γερμανοί ζούμε για να δουλεύουμε". Αυτή είναι η διαφορά μας, η οποία όμως δεν δικαιολογεί όσα έχουν δημοσιευτεί για "τεμπέληδες", "απατεώνες" και άλλα υποτιμητικά για τους Ελληνες».

Εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες από αυτούς που εμπαθείς και επιπόλαιοι δημοσιογράφοι γερμανικών εντύπων χαρακτηρίζουν «τεμπέληδες» και «απατεώνες», δούλεψαν σκληρά στη Γερμανία και πρόκοψαν. Ελάχιστοι έμειναν εργάτες. Οι περισσότεροι άνοιξαν δικές τους δουλειές και η δεύτερη γενιά στράφηκε -και μάλιστα με πολύ καλή επίδοση- στις επιστήμες, στις επιχειρήσεις, ακόμη και στην πολιτική. Με πρωτοβουλία Ελλήνων φοιτητών που ήταν παιδιά μεταναστών, το Πολυτεχνείο της Στουτγκάρδης ανέλαβε να εκπονήσει το πολεοδομικό σχέδιο της Ρωμαίας, της πόλης που ήθελαν να ιδρύσουν στη Θράκη οι ποντιακές οργανώσεις. Είχα προσκληθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στην παρουσίαση των σχεδίων, που έγινε στη Στουτγκάρδη. Ηταν έντονη η ελληνική φοιτητική και επιστημονική παρουσία στο Πολυτεχνείο. Το επισήμανα και μου είπαν ότι ο Γερμανός πρύτανης είχε πει στους συμπατριώτες του, διαπιστώνοντας απροθυμία για σπουδές:

«Σε μερικά χρόνια αρχιτέκτονες, μηχανικοί, χημικοί, γιατροί και άλλοι επιστήμονες στη Γερμανία θα έχουν αυτά τα δυσκολοπρόφερτα ελληνικά ονόματα». Θεωρούσε δυσκολοπρόφερτα τα ποντιακά ονόματα των φοιτητών του.

Σε αλλεπάλληλα ταξίδια μου στη Γερμανία, προσκεκλημένος από τις δραστήριες ποντιακές οργανώσεις που οργανώνουν εντυπωσιακές εκδηλώσεις κάθε χρόνο, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τη συμβολή των Ελλήνων μεταναστών στο μεταπολεμικό γερμανικό αναπτυξιακό θαύμα. Δούλεψαν σκληρά και πρόκοψαν στη νέα τους πατρίδα, αλλά και κέρδισαν την εκτίμηση του απλού γερμανικού λαού οι Ελληνες μετανάστες. Ελληνικά εστιατόρια και ταβέρνες έχουν τακτική γερμανική πελατεία.

Εξω από το Μόναχο, στο χωριό τού πρώην βασιλιά της Ελλάδας Οθωνα, ένας Πόντιος δημιούργησε με μεράκι ένα εκπληκτικό εστιατόριο, στο οποίο μας φιλοξένησε. Μου είπε πως ο δήμαρχος έθεσε υπό την «προστασία» του το εστιατόριο. Στις δημοτικές εκλογές, ο υποψήφιος δήμαρχος με την παρέα του παρακολουθούσε τα αποτελέσματα από ένα γαλατάδικο, που ήταν απέναντι από το ποντιακό εστιατόριο. Ο Πόντιος φίλος του, όταν βεβαιώθηκε ότι εκλέγεται, έδωσε εντολή να στρώσουν τα τραπέζια στο εστιατόριο και παρέταξε τα γκαρσόνια στην είσοδο με σαμπάνιες στο χέρι. Πήγε στο γαλατάδικο και είπε στον νεοεκλεγμένο δήμαρχο: «Νίκησες και θα το γιορτάσεις με κόκα-κόλα; Ελα απέναντι στο μαγαζί να το γλεντήσουμε». Αμήχανα ο Γερμανός τού απάντησε: «Δεν έχω τόσα χρήματα». Και ο Πόντιος: «Ποιος σου είπε για χρήματα. Εγώ κερνάω». Σε λίγο θα έμενε άφωνος ο νέος δήμαρχος από την υποδοχή με τις σαμπάνιες!

Γνώρισα το 1991 τον Λευτέρη, Πόντιο ηλεκτρολόγο από την Καβάλα, που είχε μεταναστεύσει στη Γερμανία. Μας υποδέχθηκε με μια ολοκαίνουργια Μερσεντές στο αεροδρόμιο. Μας είπε στη διαδρομή ότι από εργάτης έγινε αφεντικό. Εχει συνεργείο και εγκαθιστά ασανσέρ σε πολυκατοικίες. Μετά από τρία χρόνια σε άλλο μου ταξίδι με υποδέχθηκε πάλι ο Λευτέρης, με άλλη, τελευταίου μοντέλου Μερσεντές. Του είπα: «Λευτέρη, βλέπω προόδευσες». Μου απάντησε με ένα τεράστιο χαμόγελο: «Πέτυχα αυτό που ονειρευόμουν. Εκανα εργοστάσιο και κατασκευάζω ασανσέρ, στο οποίο έχω Γερμανούς εργάτες και Πόντιους επιστάτες». Το έλεγε με περηφάνεια και χωρίς καμία κακία ο Λευτέρης ο «Λαζογερμανός», κατά την έκφραση των συμπατριωτών του.

Με τη μετανάστευση των Ελλήνων εργατών η γερμανική οικονομία δέχτηκε μια ουσιαστική αιμοδοσία σε υγιές ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο συνέβαλε στο αναπτυξιακό θαύμα της Γερμανίας. Παράλληλα, με την προσέγγιση των δύο λαών άρχισαν προοδευτικά να επουλώνονται οι πληγές που άφησε ανοιχτές ο πόλεμος και η βαρβαρότητα κατά τη μαύρη περίοδο της Κατοχής. Με την προσέγγιση αυτή ούτε οι Ελληνες θα γίνουν Γερμανοί, ούτε οι Γερμανοί Ελληνες. Οι Ελληνες θα δουλεύουν για να ζήσουν και δεν θα ζουν για να δουλεύουν μόνο.
---
Σημ.: την εικονογράφηση επιμελήθηκαν οι Stavrovelonies