... Εκκλησία: μαγειρεύοντας με το Κράτος ...

*
Λώρη Κέζα
***
*

Φιλανθρωπία, πρόνοια

*
Η κοινωνική μέριμνα είναι καθήκον του οργανωμένου κράτους. Οι καλές πράξεις είναι αποτέλεσμα μιας αντίληψης για τη ζωή. Για τη συνάντηση του υπουργού Οικονομικών κ. Ευάγγελου Βενιζέλου με τον αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο μάθαμε ότι υπήρξε «πνεύμα συναντίληψης». Δεν μάθαμε τίνι τρόπω η «συναντίληψη» θα έχει αποτελέσματα αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η Εκκλησία συμπληρώνει τα κενά που αφήνουν τα υπουργεία. Ενα παράδειγμα που γίνεται ορατό στους δρόμους της Αθήνας: οι άστεγοι αυξάνονται καθημερινά. Πέρυσι είχαν ξεπεράσει τις 20.000. Τους βλέπουμε σε πλείστες εισόδους πολυκατοικιών, τους βλέπουμε να κοιμούνται στα πεζοδρόμια στο κέντρο της πόλης. Κατά καιρούς ανακοινώνονται διάφορα κυβερνητικά σχέδια φροντίδας. Ακούσαμε για χώρους φιλοξενίας, για κοινόχρηστους λουτήρες, για εφοδιασμό με υπνόσακους. Λόγια. Οι μόνοι που ενήργησαν ήταν εθελοντές διαφόρων οργανώσεων και οι μητροπολίτες. Χιλιάδες άστεγοι και πένητες σιτίζονται, εκατοντάδες βρίσκουν στέγη χάρη στην ευσπλαχνία της Εκκλησίας.

Δεν χρειαζόταν να συναντηθεί ο υπουργός Οικονομικών με τα μέλη της Ιεράς Συνόδου για να ελεημονήσει ο κλήρος τους έχοντες ανάγκη. Είναι κάτι που γίνεται αλλά δεν δύναται να καταγραφεί συνολικά. Δεν μπορεί η Εκκλησία να εκδώσει δελτίο Τύπου με αριθμό ανθρώπων, με οικονομικά ποσά, με είδη παροχών που προσφέρονται σε πιστούς και αλλόδοξους. Δεν μπορεί να γίνει επίδειξη φιλανθρωπίας καθώς κάτι τέτοιο προσκρούει στις αρχές του χριστιανισμού. Και για να εξηγούμαστε: η αναγνώριση του έργου της Εκκλησίας δεν προκύπτει από πίστη (ποτέ δεν κατάλαβα τι είναι το «Αγιο Πνεύμα»…). Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι στους ιερούς ναούς, στα μοναστήρια και στα νομικά πρόσωπα που σχετίζονται με την Εκκλησία το μόνο μέλημα είναι να μαζεύουν τάλαρα και να κολυμπούν στο χρήμα. Από ενδελεχή εξέταση προκύπτει ότι τα έσοδα επιστρέφουν στην κοινωνία, με άμεση φιλανθρωπία ή με την ενίσχυση υποδομών. Ενα παράδειγμα από την Τήνο: η Παναγία, πέραν των άλλων, λειτουργεί Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, στο οποίο φιλοξενούνται φεστιβάλ τζαζ, φεστιβάλ λογοτεχνίας και πολλά άλλα άσχετα με την αγιαστούρα.

Το μείζον ζήτημα στη συνάντηση του κ. Βενιζέλου με τον κ. Ιερώνυμο ήταν η μισθοδοσία των κληρικών. Να μην ξεχνάμε ότι η κρατική υποχρέωση προέκυψε από συμφωνία των δύο πλευρών, τη δεκαετία του ’50. Το κράτος αποδέχτηκε να προσλάβει ως δημοσίους υπαλλήλους τους ιερείς για να ρεφάρει την απαλλοτρίωση της εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας που πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις. Από τον Οθωνα για την ενίσχυση του «Εκκλησιαστικού Ταμείου» (όλα εξανεμίστηκαν), από τον αγροτικό νόμο του 1920 για την αποκατάσταση των ακτημόνων και από τη σύμβαση του 1952 όπου η Εκκλησία αντάλλαξε γη με αστικά ακίνητα. Σε αυτήν την τελευταία συμφωνία μπήκε ως όρος η μισθοδοσία των παπάδων. Μια υποσημείωση. Η Εκκλησία και οι Μονές δεν έκλεψαν δημόσια γη ούτε διαμερίσματα πιστών. Η περιουσία προέκυψε από δωρεές που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι επιτήδειοι ρασοφόροι πιάνουν από κοντά αφελείς χριστιανούς και τους πείθουν να χαρίσουν ό,τι έχουν και δεν έχουν. Αυτά έχει η ανθρώπινη φύση: άλλος τα τρώει στο μπαρμπούτι, άλλος τα χαρίζει στην Εκκλησία – δικαίωμά τους.

Το κράτος έχει αναμφίβολα ένα διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Μπορεί να διακόψει τη μισθοδοσία με το «έτσι θέλω» έχοντας τη βεβαιότητα ότι η Εκκλησία δεν θα σταματήσει να ταΐζει τους φτωχούς. Θα συνεχίσει το μαγείρεμα, το κανονικό, ίσως και το εκλογικό.
---
*