... προπαγάνδας εγκώμιον ...

*
Ρούσσος Βρανάς
***
*
ΔΡΟΜΟΙ
*

*
Οι Γάλλοι...
... ιστορικοί πιστεύουν ότι ο πρώτος ηγεμόνας που χρησιμοποίησε την προπαγάνδα σε μαζική κλίμακα ήταν ο Ναπολέων. Ακόμα και η τελετή της στέψης του «πειράχτηκε» από τον ζωγράφο Νταβίντ για τις ανάγκες της ναπολεόντειας προπαγάνδας. Η μητέρα του, που δεν χώνευε την Ιωσηφίνα, σνομπάρισε την τελετή για να μη σταθεί δίπλα στη νύφη της. Κατά διαταγή του αυτοκράτορα όμως, ο Νταβίντ την «ανακάλεσε» στον γιγάντιο πίνακά του (φωτογραφία) πρόσχαρη και γαλήνια. «Τα πράγματα δεν έγιναν έτσι, αλλά θα μείνουν για πάντα έτσι» θα πει αργότερα γι' αυτήν την ιστορική παραχάραξη ο ιστορικός Φρεντερίκ Μασόν.
.
Οι Αιγύπτιοι,..
... όμως, θεωρούν πατέρα της προπαγάνδας τον φαραώ Ραμσή Β', ο οποίος έζησε 3.100 χρόνια πριν από τον Ναπολέοντα. Ξεγελασμένος από κατασκόπους των Χετταίων, ο Ραμσής και ο στρατός του έπεσαν σε ενέδρα στο Καντές. Οταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους όμως, ο Ραμσής μίλησε για συντριπτική νίκη του. Ανάγλυφο στο εσωτερικό του ναού Αμπού Σιμπέλ τον δείχνει μέχρι σήμερα πάνω στο άρμα του να πατάει τους αποδεκατισμένους χετταίους στρατιώτες. Μπορεί βέβαια να νίκησε στο Καντές, όμως η νίκη του ήταν πύρρεια. Παραχάραξε το γεγονός για τις ανάγκες χειραγώγησης της κοινής γνώμης.
.
Ακόμη και η λατινογενής λέξη «προπαγάνδα» έχει τη δική της ιστορία. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1622 από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΕ' στην «Congregatio de Propaganda Fide» (Σύνοδο για τη Διάδοση της Πίστης) και προσέφερε στους πιστούς αυτό το «καρότο»: έναν κατάλογο με τις πράξεις που απαιτούσαν από αυτούς οι θείες δυνάμεις προκειμένου να τους ανταμείψουν για την πίστη τους. Ενας σύγχρονος ορισμός της προπαγάνδας είναι αυτός: «Συστηματική μορφή ηθελημένης πειθούς που επιχειρεί να επηρεάσει τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές, τις γνώμες και τις πράξεις στοχευμένων ακροατηρίων για ιδεολογικούς, πολιτικούς ή εμπορικούς σκοπούς, με την ελεγχόμενη διάδοση μονόπλευρων μηνυμάτων τα οποία δεν ανταποκρίνονται απαραιτήτως στην πραγματικότητα» (Ρίτσαρντ Αλαν Νέλσον, στο βιβλίο του «Χρονολόγιο και λεξικό της προπαγάνδας στις ΗΠΑ»).
.
Η κοινή...
... γνώμη πόσο είναι άραγε συνένοχη στη χειραγώγησή της; «Συχνά προτιμούμε να πιστεύουμε στο ιδεατό περισσότερο από όσο στο πραγματικό» έγραφε ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ. «Ξέρουμε πολύ καλά πώς έχουν τα πράγματα, αλλά προτιμούμε να κάνουμε σαν να μην ξέρουμε».
.
Η στάση...
... της κοινής γνώμης στην τρέχουσα οικονομική κρίση είναι χαρακτηριστική και επιβεβαιώνει τα λόγια του φιλοσόφου. Οι κυβερνήσεις των υπερχρεωμένων ευρωπαϊκών χωρών διαβεβαιώνουν τους λαούς τους ότι δεν θα πληρώσουν αυτοί το κόστος της και τους δείχνουν μια εικονική πραγματικότητα παρόμοια με εκείνη του ναπολεόντειου ζωγράφου. Οι άνθρωποι που ζουν στην «πραγματική» πραγματικότητα αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει αλλά κάνουν σαν να μην ξέρουν, ελπίζοντας μέχρι την τελευταία στιγμή στο πιο απίθανο ενδεχόμενο: στην ως εκθαύματος σωτηρία τους, όπως οι πιστοί σε εκείνο το παπικό «καρότο».
---
Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχε η Stavrovelonia
*