... για την ανεργία στις ΗΠΑ - και αλλού ...

*
Πολ Κρούγκμαν
***
*

Τι πραγματικά φταίει για την ανεργία;

*

Ολα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα υψηλά ποσοστά της ανεργίας στις ΗΠΑ οφείλονται στην ανεπαρκή ζήτηση

*

Τι μπορούμε να κάνουμε για τη μαζική ανεργία; Ολοι οι σοφοί συμφωνούν: δεν υπάρχουν εύκολες ή γρήγορες λύσεις. Υπάρχουν δουλειές που πρέπει να γίνουν, αλλά οι εργαζόμενοι δεν είναι έτοιμοι να τις κάνουν- είτε βρίσκονται σε λάθος πόστα είτε διαθέτουν λάθος προσόντα. Τα προβλήματά μας είναι «δομικά» και θα χρειαστούν χρόνια για να λυθούν. Αλλά μην κάνετε τον κόπο να ζητήσετε στοιχεία που να αποδεικνύουν αυτή τη ζοφερή άποψη. Δεν υπάρχουν. Αντιθέτως, όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα υψηλά ποσοστά της ανεργίας στην Αμερική είναι το αποτέλεσμα ανεπαρκούς ζήτησης- τελεία και παύλα.

Ακούγεται σοφό να λέει κανείς ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις, αλλά στην πραγματικότητα είναι ανόητο. Η κρίση ανεργίας που αντιμετωπίζουμε θα μπορούσε να θεραπευθεί πολύ γρήγορα αν διαθέταμε την πνευματική διαύγεια και την πολιτική βούληση να δράσουμε.

Με άλλα λόγια, η δομική ανεργία είναι ένα πλαστό πρόβλημα, που κατά κύριο λόγο χρησιμεύει ως δικαιολογία για τη μη αναζήτηση πραγματικών λύσεων.

Ενας από τους σοφούς στους οποίους αναφέρομαι είναι ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (FRΒ) της Μινεάπολης Ναραγιάνα Κοτσερλακότα, ο οποίος επιμένει ότι η καταπολέμηση των υψηλών ποσοστών της ανεργίας δεν είναι ευθύνη της FRΒ. «Οι εταιρείες έχουν θέσεις εργασίας, αλλά δεν μπορούν να βρουν κατάλληλους εργαζομένους. Οι άνεργοι θέλουν να εργαστούν, αλλά δεν βρίσκουν τις κατάλληλες θέσεις » βεβαιώνει, καταλήγοντας: « Δεν βλέπω τι θα μπορούσε να κάνει η FRΒ για να θεραπεύσει αυτό το πρόβλημα».

Η FRΒ της Μινεάπολης είναι γνωστή για τη συντηρητική της άποψη επί των πραγμάτων και οι ισχυρισμοί ότι η ανεργία είναι κυρίως δομική έχουν όντως την τάση να προέρχονται από τη Δεξιά του πολιτικού φάσματος.

Αλλά παρόμοια πράγματα λένε και κάποιοι άνθρωποι από την άλλη πλευρά. Για παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος Μπιλ Κλίντον δήλωσε προσφάτως ότι η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα διότι «ο κόσμος δεν διαθέτει τα εργασιακά προσόντα για τις θέσεις που είναι κενές».

Με όλον τον σεβασμό, θα σύστηνα στον κ. Κλίντον να μιλήσει με τους ερευνητές του Ινστιτούτου Ρούζβελτ και του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής. Και οι δύο, σε πρόσφατες εκθέσεις τους καταρρίπτουν ολοκληρωτικά τους ισχυρισμούς περί εκτίναξης της δομικής ανεργίας.

Στο κάτω-κάτω, τι θα έπρεπε να βλέπαμε αν ήταν αληθινές δηλώσεις σαν και αυτές του κ. Κοτσερλακότα ή του κ. Κλίντον; Η απάντηση είναι ότι θα έπρεπε να υπήρχαν σημαντικές ελλείψεις εργαζομένων κάπου στην Αμερική- μεγάλες βιομηχανίες που προσπαθούν να επεκταθούν αλλά δυσκολεύονται να κάνουν προσλήψεις, μεγάλη ζήτηση για τα προσόντα συγκεκριμένης μερίδας εργαζομένων, μεγάλα τμήματα της χώρας με χαμηλά ποσοστά ανεργίας, ακόμη και αν η υπόλοιπη χώρα υποφέρει.

Τίποτε από αυτά δεν υπάρχει. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας έχει ελαττωθεί δραματικά σε κάθε σημαντικό τομέα, τη στιγμή που ο αριθμός των εργαζομένων οι οποίοι εξαναγκάζονται να δουλεύουν υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης έχει εκτιναχθεί σχεδόν σε όλες τις βιομηχανίες. Η ανεργία έχει αυξηθεί κατακόρυφα σε κάθε κατηγορία επαγγελμάτων.

Πού βρίσκονται αυτές οι εταιρείες οι οποίες δεν μπορούν να βρουν «κατάλληλους» εργαζομένους; Η Εθνική Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Επιχειρήσεων (ΝFΙΒ) επιθεωρεί τις μικρές επιχειρήσεις εδώ και πολλά χρόνια, ρωτώντας ποιο είναι το πιο σημαντικό πρόβλημά τους. Το ποσοστό εκείνων που κάνουν λόγο για την ποιότητα του εργατικού δυναμικού σημειώνει ιστορικό χαμηλό ρεκόρ, πράγμα που σημαίνει ότι, στις ημέρες μας, ακόμη και εργαζόμενοι με πολλά προσόντα ψάχνουν απεγνωσμένα για δουλειά.

Συνεπώς, όλα τα στοιχεία αντικρούουν τον ισχυρισμό ότι κατά βάση υποφέρουμε από δομική ανεργία. Αυτός ο ισχυρισμός έχει γίνει τόσο δημοφιλής εν μέρει διότι έτσι συμβαίνει πάντα σε περιόδους με υψηλή ανεργία- εν μέρει διότι αυθεντίες και αναλυτές πιστεύουν ότι αν πουν ότι το πρόβλημα είναι βαθιά ριζωμένο και χωρίς εύκολες λύσεις, ακούγονται πιο σοβαροί.

Κοίταζα τι έλεγαν διάφοροι αυτοαποκαλούμενοι «ειδικοί» κατά τη Μεγάλη Υφεση. Είναι σχεδόν ταυτόσημα με αυτά που λένε οι «πολύ σοβαροί» σήμερα. Η ανεργία δεν μπορεί να μειωθεί γρήγορα, διακήρυσσε μια ανάλυση του 1935, επειδή το εργατικό δυναμικό δεν είναι «ευπροσάρμοστο και εκπαιδευμένο. Δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η βιομηχανία».

Λίγα χρόνια αργότερα, η ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας πρόσφερε τελικά το πακέτο στήριξης που είχε ανάγκη η οικονομία- και ξαφνικά η βιομηχανία ήταν πρόθυμη να προσλάβει αυτό το «απροσάρμοστο και ανειδίκευτο» εργατικό δυναμικό.

Αλλά τώρα, όπως και τότε, ισχυρές δυνάμεις αντιτίθενται ιδεολογικώς στην ιδέα της κυβερνητικής δράσης σε μια κλίμακα επαρκή ώστε να «εκκινήσει» εκ νέου την οικονομία. Και αυτός είναι ο θεμελιώδης λόγος για τον οποίο βρίσκουν πρόσφορο έδαφος οι ισχυρισμοί ότι αντιμετωπίζουμε τεράστια δομικά προβλήματα: προσφέρουν έναν λόγο να μην γίνει τίποτε για τη μαζική ανεργία που παραλύει την οικονομία και την κοινωνία μας.

Αυτό που χρειάζεται να γνωρίζετε είναι ότι ουδεμία απόδειξη υπάρχει για αυτούς τους ισχυρισμούς. Δεν υποφέρουμε από έλλειψη απαιτούμενων προσόντων. Υποφέρουμε από έλλειψη πολιτικής αποφασιστικότητας. Οπως είπα, η δομική ανεργία δεν είναι πραγματικό πρόβλημα- είναι μια δικαιολογία για να μην κάνουμε κάτι για τα προβλήματα της Αμερικής σε μια εποχή όπου έχουμε απεγνωσμένη ανάγκη για δράση.
---
Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και κάτοχος του βραβείου Νομπέλ Οικονομίας για το 2008.
---
Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχαν οι stavrovelonies