... οι (μολυσμένες) λίμνες μας ...

*
Μάχη Τράτσα
***
*
Τα τοξικά σκοτώνουν τις ελληνικές λίμνες
*

... νεκρά ψάρια στην Κορώνεια ...

Εξαιτίας φυτοφαρμάκων και παθογόνων μικροοργανισμών χάνουν την οικολογική ισορροπία και τον φυσικό πλούτο τους
«Εμπλουτισμένες» με υπολείμματα φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, με τοξικούς παθογόνους μικροοργανισμούς, οι ελληνικές λίμνες χάνουν την οικολογική τους ισορροπία και τον φυσικό τους πλούτο και οδηγούνται σε υποβάθμιση. Εκτός από την Κορώνεια, η οποία αποτελεί πλέον έναν τοξικό βούρκο, τον... δρόμο της περιβαλλοντικής καταστροφής έχουν πάρει η Δοϊράνη, η Βεγορίτιδα, η Τριχωνίδα κ.ά. Ακόμη και στη λίμνη του Μαραθώνα καταγράφεται μια τάση υποβάθμισης, εξαιτίας της κυριαρχίας των κυανοβακτηρίων (κατά περιόδους). Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξαν επιστήμονες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), με υπεύθυνη την αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Βιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κυρία Μαρία Μουστάκα. Οι ειδικοί ερεύνησαν τις συνθήκες που επικρατούν στις ελληνικές λίμνες και εξέτασαν αν η Ελλάδα μπορεί να πετύχει τον περιβαλλοντικό στόχο για την καλή οικολογική κατάσταση των υδάτων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα νερά. Και στις 15 λίμνες και φραγμαλίμνες της Βόρειας Ελλάδας που εξετάστηκαν (Κορώνεια, Βιστονίδα, Βόλβη, Δοϊράνη, Βεγορίτιδα, Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα, λίμνη Καστοριάς, Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα, καθώς και οι Διποτάμου- Αισύμης, Θησαυρού, Πλατανόβρυση, Κερκίνη και Πολυφύτου), αλλά και σε ορισμένες της κεντρικής και της νότιας χώρας (Πλαστήρα, Τριχωνίδα, Μαραθώνας) κατεγράφη περιβαλλοντική ρύπανση. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αυξημένη παρουσία κυανοβακτηρίων και κυανοτοξινών. Οι συχνότερες απειλές που αναφέρονται είναι η υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων από την εκροή αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων, καθώς και από την απορροή αγροχημικών φαρμάκων, οι παράνομες αντλήσεις νερού, οι αποξηράνσεις υγροτοπικών εκτάσεων, η συρρίκνωση των βιοτόπων εξαιτίας της εντατικοποίησης της γεωργίας και των έργων μεγάλης κλίμακας.

Η έρευνα των επιστημόνων του ΑΠΘ (χρηματοδοτείται από το ΕΚΒΥ - Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας) ανέδειξε για άλλη μία φορά την έλλειψη εθνικής στρατηγικής για την προστασία των ελληνικών λιμνών. Η λήψη μέτρων αποκατάστασης θα πρέπει να είναι άμεση ώστε να μπορέσει να επανέλθει η οικολογική ισορροπία των υδάτινων οικοσυστημάτων, με εξαίρεση την Κορώνεια για την οποία δεν φαίνεται να υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης. Στη μεγαλύτερη λίμνη της χώρας, την Τριχωνίδα, η οικολογική κατάσταση δεν είναι καλή, καθώς καταγράφεται χαρακτηριστική αύξηση κυανοβακτηρίων.
Η φραγμα-λίμνη Ταυρωπού ( λίμνη Πλαστήρα ) έχει καθοριστεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση ως θέση αναφοράς (υψηλής ποιότητας) με βάση την έρευνα που είχε πραγματοποιήσει το τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ το 1988. Είκοσι χρόνια μετά παρουσιάζει ελαφρά υποβάθμιση από το υψηλό στο καλό οικολογικό δυναμικό. Η παρουσία κυανοβακτηρίων τη θερμή περίοδο του έτους αναδεικνύει την ανάγκη επαγρύπνησης για τυχόν αύξησή τους σε ανεπιθύμητα επίπεδα, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη βιοπαρακολούθηση της λίμνης. Τα πρόσφατα δεδομένα, όπως σημειώνει η κυρία Μουστάκα, για το οικολογικό δυναμικό του ταμιευτήρα Μαραθώνα δείχνουν χαρακτηριστικά καλής- μέτριας ποιότητας με τάση υποβάθμισης εξαιτίας της κυριαρχίας κυανοβακτηρίων, κατά περιόδους. Η Βόλβη διατηρεί μια μέτρια κατάσταση. Ωστόσο, κατά τις ξηρές περιόδους οι εισροές νερού μειώνονται, οι συγκεντρώσεις κυανοβακτηρίων αυξάνονται και η λίμνη υποβαθμίζεται.

Η Κορώνεια είναι πλέον μια... νεκρή λίμνη. Η διαδικασία ερημοποίησης, η οποία ξεκίνησε περί το 2002, έχει ολοκληρωθεί με... επιτυχία. Σύμφωνα με την κυρία Μουστάκα, παρατηρούνται ακραίες συνθήκες υψηλής ρύπανσης και εξαιρετικά χαμηλή βιοποικιλότητα. Το πλούσιο οικοσύστημα της Δοϊράνης απειλείται από τις υψηλές συγκεντρώσεις κυανοβακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων και τοξικών. Τοξικά κυανοβακτήρια είχαν εντοπιστεί στη λίμνη ήδη από το 2001. Επιπλέον από το 1988- και συνεχώς έκτοτε- παρατηρείται πτώση της στάθμης του νερού, εξαιτίας της ξηρασίας, αλλά και της απόληψης εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης. Τα νέα για την υγεία του οικοσυστήματος της Βεγορίτιδας δεν είναι καθόλου καλά. Σύμφωνα με τους ερευνητές του ΑΠΘ, η οικολογική του κατάσταση από καλή που ήταν ως το 1987... έπεσε στην κατηγορία «κακή», καθώς παρατηρείται υψηλή βιομάζα φυτοπλαγκτού και συμμετοχή των κυανοβακτηρίων άνω του 90%. Σε πολύ υψηλά επίπεδα παραμένει ο τοξικός μικροοργανισμός Μicrocystis aeruginosa στη λίμνη της Καστοριάς. Παρότι παρουσιάζει μια βελτίωση- έχει αυξηθεί η βιοποικιλότητα και έχουν μειωθεί τα τοξικά είδη κυανοβακτηρίων- οι αναλύσεις του ΑΠΘ δείχνουν ότι η χρήση του νερού της λίμνης εγκυμονεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
---
Σημ.: η εικονογράφηση έγινε με ευθύνη της Stavrovelonias