Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013

... μυθοποιώντας το λαϊκό γούστο ...


*
Λάκης Παπαστάθης *
("Εφημερίδα των Συντακτών")
***
*
Δημιουργούμε κοινό
ανίκανο να γευτεί την ποιότητα

«Ποιος θα προφυλάξει τους Ελληνες τηλεθεατές από τα δεκάδες αυτοσχέδια περιθωριακά κανάλια, που πρωί, μεσημέρι και βράδυ, προβάλλουν διαφημιστικά μηνύματα και πορνό, ενώ για 2-3 ώρες στήνουν συζητήσεις και έρευνες γύρω από ένα τραπέζι όπου ακούς τις πιο απίθανες ανοησίες; Αμάθεια, θράσος, επιθετικότητα, λαϊκισμός στην αποθέωσή του. Κάποιοι από τους συνομιλητές αναδεικνύονται σε βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου! Αυτή τη δημοκρατία ονειρευτήκαμε;»

Ο Μάνος Χατζιδάκις έλεγε πως λαϊκό δεν είναι αυτό που αρέσει στον κόσμο, αλλά αυτό που τον εκφράζει. Ας γίνει επιτέλους η μεγάλη στροφή. Ας βρούμε μέσα από την τηλεόραση τι είναι αυτό που εκφράζει τα εκατομμύρια των τηλεθεατών σ" όλο το φάσμα του κι ας προσπαθήσουμε να του δώσουμε μορφή. Κι αυτό ας γίνει μεθοδικά, με γοητευτικό τρόπο, με μια γραφή που δεν θα το ευτελίζει, δεν θα το προδίδει. Κυρίως να μην εκβιάζει αυτούς που θα επωμισθούν το μεγάλο αυτό εθνικό έργο η τυχόν χαμηλή ακροαματικότητα.

Η δημοφιλία κατασκευάζεται από τους τεχνικούς του marketing που γνωρίζουν να ντοπάρουν το γούστο των ανθρώπων με τα λίγο-πολύ γνωστά μέσα, εφήμερα σταρ σαν πλαστικές σημαίες, κουτσομπολιό σαν να βλέπεις μέσα από την κλειδαρότρυπα, λαϊκισμό, μελοδραματικές κορόνες, κολακεία του λαϊκού γούστου, κριτική άκριτη, καταγγελίες και σκάνδαλα επί δικαίους και αδίκους. Η υπεύθυνη τηλεόραση είναι εντελώς το αντίθετο. Παράλληλα με τη συγκρότηση των νέων προγραμμάτων πρέπει να αναζητείται διαρκώς ο κεντρικός πυρήνας, ο θεμελιώδης άξονας του τι πιστεύουμε για τον τόπο. Να ξανασυνθέσουμε τις παραδοσιακές αξίες μας με την ευαισθησία και τις ανάγκες του παρόντος.

Αν κάπως καλυτερεύσει η τηλεόραση θα αποκτήσουν κατάλληλο κοινό όλες οι τέχνες. Γιατί σήμερα αν βάλεις τους τηλεθεατές που βλέπουν πολλές ώρες τα προγράμματα των καναλιών να δουν μια καλή ταινία ή ένα θεατρικό έργο της προκοπής, θα βάλουν τα κλάματα. Δημιουργούμε ένα κοινό που είναι ανίκανο να γευτεί την ποιότητα της αληθινής τέχνης. Τη θεωρούν πως είναι άλλη, ξένη γλώσσα. Καταλήγουν λοιπόν «εκ του ασφαλούς» σε τηλεοπτικά προϊόντα που τα υπηρετούν τηλεοπτικοί σταρ, είτε αυτά μεταφέρονται στη σκηνή του θεάτρου είτε στη μεγάλη οθόνη του κινηματογράφου. Ειδικά για τον κινηματογράφο μόνον το τηλεοπτικό κοινό βλέπει τις κινηματογραφικές ταινίες. Ταινίες που έγιναν για να κολακεύσουν το γούστο του. Τηλεοπτική γραφή με τα γνωστά «σταρ» - ο θεός να τους κάνει σταρ.

Ολα πρέπει να ξεκινήσουν από τη βεβαιότητα πως η τέχνη και ο πολιτισμός δεν αποτελούν πολυτέλεια. Τζάμπα έξοδα δηλαδή σε δύσκολους καιρούς που υπάρχουν άλλες άμεσες προτεραιότητες. Η τέχνη, είτε είναι ακριβή είτε γίνεται με ελάχιστα χρήματα -πράγμα συνηθέστατο- συντηρεί τον ιστό, την πνευματική και την πολιτισμική συνοχή του τόπου μας. Και αυτό γίνεται όταν με φυσικό και αβίαστο τρόπο δημιουργείται ο σπινθήρας ανάμεσα σ" αυτούς που την κάνουν και σ" αυτούς που τη βλέπουν. Μια αντενέργεια που βοηθάει και τους δύο να ακουμπήσουν το μυστήριο της ύπαρξης και της ζωής τους βαθύτερα, αυξάνοντας την καλλιέργεια του εσωτερικού τους κόσμου.

Ελπίζω τα κρατικά τουλάχιστον κανάλια να κατευθυνθούν με περισσότερη δύναμη και αποφασιστικότητα προς την ευπρέπεια και τον πολιτισμό. Αλλά με έλεγχο κάθε εκπομπής, με ξεσκαρτάρισμα προσώπων και προγράμματος, με διαμεσολαβήσεις έγκυρες -κανείς δυστυχώς δεν διαμαρτυρήθηκε που απομακρύνθηκε ο Γ. Μπακογιαννόπουλος από την κινηματογραφική λέσχη-, με αντίσταση αρχικά στην τυχόν χαμηλή ακροαματικότητα. Φτάσαμε στο σημείο να επιδιώκουμε μεγάλες ακροαματικότητες με κάθε τρόπο πιστεύοντας πως αυτός και μόνον είναι ο στόχος κάθε εκπομπής.

Μυθοποιώντας το λαϊκό γούστο που όμως συνεχώς ξεπέφτει. Κλείνουμε τα μάτια μας σ" αυτό και δημιουργούμε μύθους για τη «σοφία του κοινού, για το άσφαλτο κριτήριο» κ.λπ. Επιπλέον ισχύει πάντα το ρηθέν «αν δεν βγεις στην τηλεόραση είναι σαν να μην υπάρχεις!». «Δεν αξίζεις τίποτα». Εγινε και υπαρξιακό θέμα! Καθημερινώς επιβεβαιώνεται και το άλλο τσιτάτο: «Πες μου τι εκπομπές βλέπεις στην τηλεόραση να σου πω ποιος είσαι». Κεντρικό θέμα της ζωής μας, η αναμμένη μικρή οθόνη. Λες και δεν υπάρχει κανένα άλλο αξιακό σύστημα.

Ποιος θα προφυλάξει τους Ελληνες τηλεθεατές από τα δεκάδες αυτοσχέδια περιθωριακά κανάλια, που πρωί, μεσημέρι και βράδυ, προβάλλουν διαφημιστικά μηνύματα και πορνό, ενώ για 2-3 ώρες στήνουν συζητήσεις και έρευνες γύρω από ένα τραπέζι όπου ακούς τις πιο απίθανες ανοησίες; Αμάθεια, θράσος, επιθετικότητα, λαϊκισμός στην αποθέωσή του. Κάποιοι από τους συνομιλητές αναδεικνύονται σε βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου! Αυτή τη δημοκρατία ονειρευτήκαμε;

Για να αλλάξει το τηλεοπτικό τοπίο χρειάζεται γενναιότητα, πολιτική στήριξη, ανθρώπους ικανούς και αποφασισμένους. Ισως στις μέρες μας, που το πολιτικό κόστος μπαίνει σε δεύτερη μοίρα μπροστά στον εθνικό κίνδυνο, είναι κατάλληλη η στιγμή να ξεκινήσει η προσπάθεια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως πως για να μιλήσεις για πολιτισμό πρέπει να μπορείς, την ίδια στιγμή, να παράγεις πολιτισμό.

* Σκηνοθέτης - συγγραφέας - συνδημιουργός της μακροβιότερης ντοκιμαντερίστικης εκπομπής στην ελληνική τηλεόραση «Παρασκήνιο»
---
Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχαν οι Stavrovelonies
*

Δεν υπάρχουν σχόλια: