... με την προσμονή της ανάκαμψης ...

*
Ρούσσος Βρανάς
***
*

ΔΡΟΜΟΙ

*
Χρόνια τώρα...

 ... αρχίζει μια νέα χρονιά όπως ακριβώς η προηγούμενη. Με την προσμονή μιας ανάκαμψης που δεν έρχεται ποτέ. Μήπως έχει δίκιο ο Μάρτιν Γουλφ που γράφει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ότι «το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν άλλοτε»;

.

Η ανάπτυξη...

... λένε, αργά ή γρήγορα θα φέρει αύξηση στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και στα φορολογικά έσοδα των χωρών και μείωση στα ελλείμματα και τα χρέη τους. Επειδή έτσι τελειώνει πάντα κάθε κρίση. Αυτό είναι το φυσιολογικό. Είναι; Ή μήπως έχουμε μπει σε μια νέα περίοδο, ύστερα από τρεις αιώνες, που τα χαμένα χρόνια τα οποία ζούμε τώρα είναι το νέο φυσιολογικό; Αλλωστε, μέχρι πριν από δύο εβδομάδες όλοι νομίζαμε πως υπάρχουμε σε αυτόν τον πλανήτη εδώ και 100.000 χρόνια. Τώρα οι αρχαιολόγοι υπολογίζουν την ύπαρξή μας στο διπλάσιο. Τι σημαίνει αυτό; Πως η μέση ανάπτυξή μας είναι στην πραγματικότητα η μισή από όση νομίζαμε. Με άλλα λόγια, πως ο άνθρωπος δεν χρειάστηκε 99.700 αλλά 199.700 χρόνια για να επινοήσει την ατμομηχανή. Μήπως πηγαίνουμε πίσω αντί για μπροστά; βάζει το ανησυχητικό ερώτημα ο συγγραφέας Μπιλ Μπόνερ. Μήπως η νέα εποχή μοιάζει πιο πολύ με την παλαιά, που δεν γνώριζε τι πάει να πει πρόοδος και ανάπτυξη;

.

Εχουμε...

... και λέμε. Η πρόοδος από το 200000 π.Χ., όταν πρωτοεμφανίστηκε η ανθρωπότητα, μέχρι το 1765, όταν ο Βατ παρουσίασε την πρώτη ατμομηχανή του, υπήρξε εξαιρετικά αργή. Από χρόνο σε χρόνο ήταν ανεπαίσθητη, αμελητέα σε χώρες με στατικούς πληθυσμούς, που είχαν ένα στατικό βιοτικό επίπεδο. Υστερα, μετά το 1765, η πρόοδος εκτοξεύτηκε. Τα τελευταία χρόνια, η ζωή των ανθρώπων του ανεπτυγμένου κόσμου άλλαξε εντελώς. Χρειάστηκαν 199.700 χρόνια για να φτάσει ο ανθρώπινος πληθυσμός από το μηδέν στα 125 εκατομμύρια. Ομως, τα τελευταία 250 χρόνια προστέθηκαν σε αυτόν άλλα 6 δισεκατομμύρια. Χάρη στην πρόοδο. Οι άνθρωποι είχαν περισσότερο φαΐ. Καλύτερη υγεία. Καλύτερες μεταφορές, που εξάλειψαν τους λιμούς. Η πρόοδος κατήργησε την πείνα, αύξησε τον πληθυσμό και βελτίωσε τους μισθούς και το βιοτικό επίπεδο. Ισως γι' αυτό σήμερα παίρνουμε την πρόοδο και την ανάπτυξη ως δεδομένα. Οι χώρες χρεώνονται, υπολογίζοντας ότι θα ξεχρεώσουν με μελλοντική ανάπτυξη. Το ίδιο κάνουν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ολοι βασίζονται στην ανάπτυξη. Οι κυβερνητικές και οι φορολογικές πολιτικές σχεδιάζονται για να την ενθαρρύνουν. Δεν υπάρχει μετοχή, ομόλογο, προϋπολογισμός, δάνειο, σύνταξη, επιχειρηματικό σχέδιο, ασφαλιστικό πρόγραμμα, προεκλογική εκστρατεία που να μη στηρίζεται στην ανάπτυξη. Ολοι προσδοκούν να ξαναρχίσει η ανάπτυξη μόλις αυτή η κρίση θα μας έχει πια αφήσει χρόνους. Ολοι πιστεύουν ότι η ανάπτυξη είναι το φυσιολογικό.

.

Και αν πέφτουν...

... έξω; επιμένει ο Μπιλ Μπόνερ. Αν η ανάπτυξη δεν είναι παρά κάτι που συμβαίνει μόνο μια φορά στα 200.000 χρόνια; Μόνο τρεις αιώνες φωτεινοί φτάνουν άραγε για να μας παρηγορήσουν στη σκέψη πως θα μπορούσαν να ακολουθήσουν 99.700 σκοτεινά χρόνια;

---

*