... Λατινική Αμερική της Ευρώπης ...

*
Ζέζα Ζήκου
***
*

Μήπως το ευρώ

.

έχει μετατραπεί

.

σε μηχανή πτωχεύσεων;

*

Το καθεστώς ένταξης στην ΟΝΕ έχει καθηλώσει τις χώρες σε ένα είδος «Λατινικής Aμερικής της Eυρώπης», με επώδυνες κοινωνικές συνέπειες για τους πολλούς. O κίνδυνος να μετατραπούν κάποιες από αυτές τις χώρες σε «Aργεντινή της Eυρώπης» -με ενδημικές κοινωνικές κρίσεις, πολιτικές αναταραχές και οικονομικές χρεοκοπίες- δεν είναι καθόλου θεωρητικός. Στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής, και δη της Αργεντινής στο αποκορύφωμα της χρηματοοικονομικής της κρίσης, παραπέμπει ο διάσημος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Νάιαλ Φέργκιουσον, για να υπενθυμίσει πως «είναι μύθος ότι οι χώρες δεν χρεοκοπούν». Κατά την άποψή του, «η οικονομική κατάσταση ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών είναι εξίσου κακή με εκείνη της Αργεντινής το 2002». Οι χώρες της Ευρωζώνης μοιάζουν με αναδυόμενες οικονομίες: πρέπει να δανείζονται σε «ξένο» νόμισμα -το ευρώ-, τη νομισματική πολιτική του οποίου δεν ελέγχουν, και επομένως πιο εύκολα ωθούνται στη χρεοκοπία!
.
Μήπως, λοιπόν, το ευρώ έχει μετατραπεί σε μια μηχανή πτωχεύσεων όπως καταγγέλλεται από νομπελίστες οικονομολόγους και άλλες διάσημες Κασσάνδρες; Οντως, είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσουν οι ένθερμοι υποστηρικτές του ευρώ γιατί έφτασαν τα πράγματα ώς εδώ. Εντάξει. Η Ελλάδα δεν έπρεπε να έχει προσχωρήσει ποτέ στο ευρώ, λένε. Και οι λοιπές περιφερειακές οικονομίες της Ευρωζώνης έχουν δομικά προβλήματα. Αν, όμως, η γενεσιουργός αιτία της κρίσης είναι το ενιαίο νόμισμα, προφανώς η κρίση δεν θα σταματήσει. Ούτε η Γαλλία είναι ασφαλής. Επίσης, θα ήταν λάθος να υποθέτει κανείς πως η Γερμανία θα βρίσκεται για πάντα στο απυρόβλητο. Σε κάθε χώρα είναι διαφορετικό το εναρκτήριο λάκτισμα που προκαλεί κατάρρευση. Η βαθύτερη αιτία, όμως, είναι η ίδια. Οι οικονομίες είναι πολύ διαφορετικές για να μπορεί να τις χειρίζεται όλες μία κεντρική τράπεζα. Τα επιτόκια είναι διαρκώς λάθος για όλους. Διαφέρει μόνον ο τρόπος που εκφράζεται αυτό το λάθος. Στην Ελλάδα ήταν ο δημοσιονομική εκτροχιασμός. Στην Ιρλανδία η κατάρρευση των τραπεζών. Στην Ισπανία η φούσκα των κατασκευαστικών. Στην Ιταλία το υψηλό χρέος. Στη Γαλλία ένα παρωχημένο και δαπανηρό σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων. Και, ναι, στη Γερμανία το ιλιγγιώδες εμπορικό πλεόνασμα. Λένε.
.
Βεβαίως, η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που δοκιμάζεται από οικονομική κρίση ή που αντιμετωπίζει κρίση χρέους. Δεν είναι ούτε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που βρίσκεται υποχρεωμένη να πίνει αυτό το δηλητηριώδες κοκτέιλ σκληρής λιτότητας και διεθνούς οικονομικού ελέγχου. Αλλά είναι η μόνη χώρα στην οποία η κρίση χρέους έχει μετατραπεί και σε κρίση Δημοκρατίας.
.
Ομως, το αντι-ευρώ συναίσθημα εξαπλώνεται και στη χώρα που δημιούργησε το κοινό νόμισμα κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση του μάρκου, τη Γερμανία. «Θα πρέπει λοιπόν να πληρώσουμε για να σώσουμε ολόκληρη την Ευρώπη», διερωτάτο η λαϊκιστική Bild, πολιορκητικός κριός του γερμανικού ευρωσκεπτικισμού. Δεν πρόκειται απλώς για φραστικές κορώνες: «Ο κίνδυνος της δημιουργίας ενός αντι-ευρώ κόμματος πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπ' όψιν», μου δήλωσαν γνώστες των παρασκηνίων του Βερολίνου. Οι αιρετικές απόψεις έχουν κερδίσει έδαφος ακόμη και στις κορυφές της επιχειρηματικής πυραμίδας. «Σώστε τα λεφτά μας», είναι ο εμπρηστικός τίτλος του κορυφαίου ευρωσκεπτικιστή Χανς-Ολαφ Χένκελ, πρώην προέδρου της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών. Ο Χένκελ προτείνει τη διάσπαση της Ευρωζώνης στα δύο: τη γερμανική, βόρεια ζώνη του σκληρού νομίσματος και τη γαλλική, νότια ζώνη, που θα υποτιμήσει το δικό της νόμισμα και θα αναδιαρθρώσει το χρέος της για να κερδίσει σε ανταγωνιστικότητα. Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι περίεργο που η νοσταλγία του μάρκου κερδίζει έδαφος στην κοινή γνώμη.
.
Βεβαίως, οι πιο ψύχραιμοι και διορατικοί Γερμανοί πολιτικοί γνωρίζουν άριστα ότι, αν κάποιος ωφελείται κατ' εξοχήν από το ευρώ, αυτός είναι η Γερμανία και ότι ενδεχόμενη διάλυση της Ευρωζώνης θα έχει άκρως δυσμενείς συνέπειες τόσο για τις εξαγωγές όσο και για την πολιτική εμβέλεια της χώρας τους. Υπό αυτό το πρίσμα, δύο ηγετικά στελέχη των σοσιαλδημοκρατών, οι Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ και Πέερ Στάινμπρουκ, έχουν καυτηριάσει τον μυωπικό εθνικό εγωισμό της Αγκελα Μέρκελ, υποστηρίζοντας την έκδοση ευρωομολόγου. Αλλά και η ίδια η Αγκελα Μέρκελ, προκειμένου να απαντήσει στα επιχειρήματα των ευρωσκεπτικιστών, παραδέχθηκε ότι «η κατάρρευση της Ευρωζώνης, ή ακόμη και η έξοδος της Ελλάδας από αυτήν, θα είχε τις χειρότερες δυνατές συνέπειες για τη Γερμανία». Χρειάζεται μεγάλη σοφία για να αντιληφθεί κανείς την ασύμμετρη, διαπραγματευτική δύναμη που προσφέρει σε μια μικρή, χρεωμένη χώρα, σαν την Ελλάδα, μια τέτοια ομολογία;
.
Δυστυχώς, έχουμε εισέλθει στο έτος των χοίρων (PIGS, που στα αγγλικά σημαίνει χοίρος, γουρούνι). Με τον όρο PIGS, οι τραπεζίτες και οι αγορές εννοούν ωμά όχι το τετράποδο από το οποίο εξάγεται το μπέικον, αλλά την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία (Portugal, Italy, Greece, Spain, στα αγγλικά), τέσσερις χώρες του κλαμπ του ευρώ, με βουνά χρέους. Προσθέστε την Ιρλανδία, η οποία βρίσκεται σε εξίσου επισφαλή θέση, για να γίνει η λέξη PIIGS - και έχετε τη λίστα ταπεινωτικής επιτήρησης του Βερολίνου και των Βρυξελλών.
---
Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχαν οι Stavrovelonies
*